A opinião de ...

La pruma braba

—Entonces, padre, ¿usted no cree que Dios castiga a los pueblos por los pecados de los Reyes?
—Más bien creo que Dios castiga a los pueblos por su estupidez y la de sus gobernantes, y les ayuda cuando éstos no son estúpidos.
 
Gonzalo Torrente Ballester, Crónica del rey pasmado
 
Cumo prometido, apuis d’uns tiempos de çcanso, torna la Pruma Braba. Mas antes d’ampeçar cun l assunto d’hoije nun podie deixar d’agradecer a todos ls amigos que, durante este tiempo, me manisfestórun l sou carinho i l sou gusto an ler estas houmildes linhas que l Mensageiro de Bregáncia ten l’almabelidade de (me) publicar. Que Dius bos l pague a todos por essa pacéncia que teneis i, nalguns causos, pul sfuorço que fazeis para ler an mirandés. Cumo sabeis, l’ourtografie, indas que puoda tener, i ten, regras i prancípios, nun ye mais qu’ua cumbençon, qu’hai que conhecer i treinar para daprender. Assi se passa tamien cun l mirandés (screbido). A las bezes la scrita d’alguas palabras puode até parecer rala. Mas se furmos a ber l porquei i se conhecirmos las regras de scrita debrebe mos damos de cunta que la scrita oubedece a prancípios que fázen sentido.
Mas nun ye subre l’outografie de l mirandés que querie falar hoije, indas que tenga l sentido d’eiqui screbir subre eilha. Ye qu’un destes dies fazie you cuntas al tiempo qu’inda me quedaba de çcanso i pensei que na segunda yá tenie que m’apresentar no trabalho. Nun me daba de cunta que l més ten trinta i un dies i que you habie marcado las férias ampeçando de l último die d’Agosto para trás! I d’ua cierta maneira lhembrei-me de la stória deste més, i quaije que le quedei agradecido al amperador remano que se lhembrou d’oumentar este més cun trinta i un dies. Tantos cumo l més de Júlio! Nien mais nien menos.
Na berdade, la stória de l més d’Agosto assoma a mais de dous mil anhos, quando este més ganhou l chamadeiro por causa de las ambiçones de l amperador remano Caius Julius Caesar Octavianus, conhecido cumo Octavio Augusto, que nun querie ser menos que Julio Cesar, sou antressessor i pai adotibo. Augustus – an mirandés dieriemos Ougusto – nun fazie parte de l sou nome de batizo. Fui-le dado pul Senado cun l sentido de “magnífico”, “majistoso”, que ye l mesmo que l adjetibo “ougusto” ten an muitas lhénguas lhatinas.
N’antigo calendairo remano l anho ampeçaba an Márcio, i l sesto més chamába-se Sextilis. Mas n’anho 24 antes de la nuossa era Octavio Augusto quijo dar-le l sou nome i, dezde anton, Sextilis passou a chamar-se Augustus. Octavio fazie assi l mesmo que l yá muorto Julio Cesar habie feito l mesmo binte i un anhos antes cun l quinto més, que dantes se chamaba Quinctilis mas que, cun el, se passou a chamar-se Iulius, an houmenaije a la familia Iulia qu’era a la qu’el pertenecie.
Assi i todo, a Octavio, dar l sou nome a Sextilis nun le pareciu suferciente, pois pansaba qu’inda nun habie alcançado la mesma fama que Julio Cesar, ua beç que Julius tenie trinta i un dies i Augustus solo tenie binte i nuobe. Por isso, tirou un dies d’eiqui outros deili até que l sou més tubisse trinta i un dies. Ls mesmos qu’inda hoije cunsérban tanto un cumo outro. Pal causo pouco amporta que ls meses seguintes – setembre, outubre, nobembre i dezembre – quérgan dezir, eitimologicamente, siete, uito, nuobe i dieç!
I se todo esto mos parece hoije un pouco stranho, hai que lhembrar i acrecentar que la família Iulia, a que pertenecie Julio Cesar i, por adoçon, Octavio Augusto, acraditaba que la sue “gens” habie sido criada por Iulo (Ascânio, pa ls gregos) qu’era, segundo se cunta n’Eneida, nien mais nien menos que l filho d’Eneias i nieto de la diusa Afrodite. An fin de cuntas, l tiempo ye la medida de ls diuses. I, porque nó, de ls amperadores i reis que se júlgan cumo eilhes?

Edição
3541

Assinaturas MDB