A opinião de ...

La pruma braba

Las palabras son símbolos que postulan una memoria compartida.”
 
Jorge Luis Borges, El libro de arena
 
 
S’hai cousa de ls tiempos datrás que nun se me çquece ye de quando, no fin de Berano, andábamos puls restrolhos, cun bacas, burros, i nós, cumo eilhes, an cata de spigas. Cun eilhas anreseiradas faziemos uns ramos bien guapos que lhebábamos i poniemos an casa para anfeitar. Mas las lhembráncias traien-me tamien las picadelas qu’apanhábamos nos pies, pois çapatos, se ls habie i ls teniemos, cumo quiera que yá nun se lhembrában nien dában fé de las suolas nuobas qu’habien tenido. I, para alhá de las canhas, ou seia, l próprio restrolho, que deixában las sues marcas nos pies, inda quedában, se preciso fusse, las agatunhas i ls abruolhos para dar ua mano i ajudar na fiesta.
Mas para alhá d’algua marca qu’haba quedado, indas que sanada, qu’outra cousa quedou mais firme i mais fonda senó las palabras? Son eilhas l baraço que mos lhieba par’esses tiempos. L beneiro anfenito que mos diç donde benimos i quien somos.
Ampeçando pu la forma “restrolho” - aquilho que queda apuis d’haber segado -, eilha ben de l lhatin “re-stipula”, sendo que “stipula” andica la própia canha de l pan i l prefixo “re” andica el mobimiento para trás ou, neste causo, para baixo.
Mais anteressante - indas que tamien picasse mais! - ye la palabra “abruolho”. Cumo se sabe, l abruolho ye ua yerbica rastreira que dá uas frolicas amarilhas, uas fuolhas an forma de spina i uns “fruitos” cun picos ou spinos. Cumo dixe arriba, datrás, usar calçado nun era para todos. I s’isso era berdade hai cinquenta ou sessenta anhos atrás, mais cierto serie no tiempo de ls remanos adonde solo ls ricos tenien possibilidade d’usar çapatos. Ora ls abruolhos, para alhá de picáren, abrien feridas nos pies i éran ua funte d’anfermidades para quien xufrie las picadelas. Nun admira, por isso, que ls mais ricos se preoucupássen cun la salude de ls sous oubreiros. I nun serie por causa de ls scrabos, mas mais por quedáren sien la mano d’obra barata, ou mesmo de grácia, qu’eilhes que le podien dar. I eiqui nace la órden “aperi oculos”, ou seia, “abre ls uolhos”, que ye donde ben la palabra abruolho. Cun l tiempo abrebiou-se l cunseilho i quedou ua sola palabra, la mesma qu’ancuntramos an pertués (“abrolho”) i an spanholo (“abrojo”).
Tamien la palabra “gatunha” ou “agatunha” ten la sue stória que merece ser lhembrada. Stá formada por “gato” i “unha”, lhembrando que ls gaznhatos de l gato son parecidos cun las puntas qu’eilha própia apresenta. Mas l nome científico – “ononis spinosa” - lhieba-mos tamien a outra raiç que ye la griega. Eiqui l chamadeiro benirá de “onos” (asno / burro), pois estes animales, quando eilhas stan berdes, comén-las cun todo l gusto.
Nun admira, por isso, qu’antre ls muitos nomes comuns que la yerba ten, ancuntremos, por eisemplo, an spanholo i nun sei se tamien an mirandés, l chamadeiro de “peine de asno” (peine de burro). I l nome, cumo se bei, nun ye solo porque ls burros cómen las agatunhas. Ye porque s’acreditaba que las sues ramas cun spinos serbien para que ls burros, que nun ténen manos, s’arrascássen cun eilhas.
 
 

Edição
3542

Assinaturas MDB