A opinião de ...

La Pruma Braba segunda série

“N’ampercípio era l Berbo… i l Berbo era Dius.” San Joan, 1

Ye de cuntas que falamos hoije. Durante muito tiempo eilhas fúrun la purmeira scola de la Tierra de Miranda: ansinórun a falar, splicórun l mundo, ansinórun la lhéngua, dórun bida als seranos d’Eimbierno, dezírun cumo las cousas éran i son. I dezírun muito mais!
La cunta q’eiqui traio, oubida i registrada por António Maria Mourino, an Sendin, ne l anho de 1937, de la boca de Francisca Carção, splica muita cousa: diç cumo era l mundo antes d’haber fala, ou seia, antes de las pessonas s’antendéren uas cun las outras atrabeç de ls sonidos, salidos de la boca, que somos capazes de fazer i d’antender. I splica tamien porquei l burro, dezde l ampercípio de l mundo, quedou cun las oureilhas assi de grandes. Ye que la stória houmana ten, al cuntrairo de muitas outras, essa grande bantaige, ampeçar pul ampercípio.
I n’ampercípio, cumo lemos an San Joan, ye Dius que fala. Criando l cielo i la tierra dixo: “Fága-se lhuç”. I solo apuis desta fala ye que la lhuç se fizo (Génesis, 1, 3-4). L acto de criar ye salido d’un acto de fala, i ye nomiando que Dius bai criando i dando un statuto ontológico a las cousas i als seres criados: “I Dius chamou a la lhuç Die i a las trebas Nuite”. Lhougo de seguida (2, 16-17), Dius falará al home, dezindo-le que comisse de todo l q’habie ne l paraíso, mas nó de l’árbole de l bien i de l mal.
Mas que lhéngua usou para falar cun Adan? La tradiçon diç que fui ua spece d’eiluminaçon, ua lhéngua nó articulada, cumo noutros passos de la Bíblia an que fala por meio de l aire, de ls trúnios ou de ls relhámpagos. Seia cumo fur, ye esta la purmeira “lhéngua”: indas q’antraduzible noutras falas, ye cumprendida por quien la oube.
La nuossa cunta, que bamos ler a seguir, splicando porquei l burro ten las oureilhas grandes, deixa oubir la boç debina que la tradiçon heibraica scundiu ou puso na boca d’Adan: “Apuis que formou de la tierra todos ls animales de l campo i todas las abes de l cielo, l Senhor Dius troixo-los para ber cumo este ls chamarie; i l nome que l home dixe a cada ser bibo, esse serie l sou nome” (2, 19 i ss.)
L burro i Nosso Senhor
Era ua beç Nosso Senhor que habie criado l mundo i todos ls animales: las cabras, las canhonas, las bacas, ls cabalhos, ls cochinos, ls perros, ls gatos, ls liones, ls tigres, ls alifantes, ls ratos, las lhiebres, ls coneilhos, buono, todos, todos... Bai adespuis de ls haber criado, fiç-los passar todos por an pie Del i íba-le ponendo a cada un sou nome:
- Tu sós baca, tu sós bui, tu sós oubeilha - tu sós lion,  tu sós cabalho, tu sós jumento, dixo pa l burro, i tu sós gato, i tu cuneilho i tu cabra i tu chibo, i fui assi ponendo a todos l sou nome, até que se acabórun.
Bai anton l jumento çqueciu-se-le l sou nome. Inda ls outros animales nun habien acabado de recebir ls sous nomes i yá l jumento staba a apartar cun ls outros para que l deixássen achegar-se a Nosso Senhor para saber cumo se chamaba. Quando anton se achega a Nosso Senhor, cun cara d’asno a perguntá-le:
- Oh meu divino Mestre, eu cumo me chamo que já se me çqueceu?
Bai Nosso Senhor anton puxou-le pu las oureilhas, até que se quedou cun las oureilhas grandes i dixo-le assi:
- Tu és burro!...que já não te lembras do teu nome.
I apuis l burro quedou-se a chamar burro i siempre cun las oureilhas grandes.
Al cuntrairo de la nuossa cunta, la tradiçon ouropeia oucidental, alhiceçada na Vulgata, diç-mos que fui Adan a chamar ls bários animales. I fizo-lo usando “nominibus suis” (2, 20), indas que nun sábamos s’estes “nomes deilhes” fúrun dados por algua rezon fuora de l campo lhenguístico, ou s’éran aqueilhes que le correspundien i que nós hoije les damos.
L assunto de las lhénguas tornará, cumo ye sabido, un cachico mais alantre quando, apuis de l Delúbio, se diç que “na tierra nun habie senó ua lhenguaige” (Génesis, 11, 1 i ss.). La Torre de Babel i la dibersidade lhenguística ye bista, por uns, cumo un castigo. Por outros, cumo ua mobimiento natural. Seia cumo fur, la nuossa cunta, amostrando l mito doutra maneira, ansina-mos i lhémbra-mos que la perda de la cultura oural i tradicional, que bamos teçtemunhando, ye tamien (mais) ua catástrofe pa l’houmanidade.

Edição
3760

Assinaturas MDB