A opinião de ...

La pruma braba

 
La guerra nun ye un anstinto, mas si um ambento.
 
Ortega y Gasset, La rebuolta de las massas
 
 
Cumo ye possible que las sociedades de l cuntinente mais cebilizado de l mundo téngan mantenido ua carniçarie ourganizada durante quatro anhos? Assi parguntaba, an 1937, Ortega y Gasset. Pa l filósofo spanholo, la guerra ye fruito de la stória i nó ua ardança biogenética de la spece houmana. L mesmo pansador dirá, durante la guerra cebil spanhola, outras palabras i outras eideias cun que stou menos d’acordo. Seia cumo fur, ls dieç melhones que murrírun la Purmeira Grande Guerra nun deixan grandes dúbedas q’eilha ye ua prática de muorte i pa la muorte.
Tornando assi al nuosso suldado mirandés que stubo na 1ª Grande Guerra, acumpanhemos l sou camino i la sue biaige lhugar que tenie cumo lhugar de chegada La Bâte (que queda na region de Eure et Loire), un “lhugar bien guapo”, scribe Semião Raposo. Ende recebien nuoba anstruçon melitar, cumo la sgrima i la baioneta:
Lá estivemos em Bate
Naquela linda povoação
Para ali nos darem
Algum tempo de instrução ;
 
Depois de cinco dias
Naquela povoação estar
Fui avisado para ir ao campo
De instrução isgrimar.”
 
La forma “isgrimar” era, de cierto, ua palabra çconhecida pa l nuosso suldado. Por isso, l’eitimologie popular fizo aquilo que ye mais comun, demudar las formas berbales çconhecidas an berbos de la purmeira conjugaçon, dezindo assi “(i)sgrimar”, ua beç que la maiorie de ls berbos mirandeses acában an -ar.
Mas l’antrada an cumbate solo se fará uns meses mais tarde, ende por Setembro. Las palabras i ls uolhos francos de l suldado amóstran-mos “las casas derribadas i cun buracos” i tamien las “fóias” que serbien d’abrigo cumo se fússen “las casas adonde eilhes debien de morar”.
Ua beç chegados a las trincheias oube anton un bruído que nun conhecie. Éran las granadas “que l benien a besitar”. Aceita l xufrimiento cun ua denidade i un stoicismo quaije subre-houmano, deixando, assi i todo, ber la barbárie de la guerra, que s’amostraba subretodo durante la nuite cun ls “bombardeamientos i l gaç”.
Die 24 de Dezembre, an beç d’ua paraige pa l Natal, l que bei ye morrer dous camaradas mesmo al sou lhado. Mas nel l die 27 deixa las “trincheiras” para çcansar durante quatro dies. Por isso, solo n’Anho Nuobo torna – stamos an 1918 – pa la frente de cumbate. Debaixo de la niebe i de l gelo, l friu debie de ser ansuportable i , a acrecentar a isso, habie la canseira de nun poder drumir.
“Pois estivemos uns quinze dias
Só de frio da pura neve
A resistir ao parapeito
Sem ninguém se adormecer.”
 
L més de Márcio trairá l’eideia de melhor tiempo. Mas nun fui bien assi. L’abanço de ls alemanes fizo que ls bombardeamientos fússen cada beç mais fuortes i que l peligro de quedar debaixo de la tierra se tornasse an cada die mais rial.
“Pois ali nós vivíamos
Todos muito calados
Fosse de noite, fosse de dia,
Sempre dentro dos balados.
 
E quem se deitasse de fora
Que dentro não quisesse estar
Eram-lhe os dias acabados
Sem mais nada lhe procurar.”
 
Até q’un die, yá l més d’Abril era antrado, no meio de la nubrina, s’oubiu l bruído d’un canhon. Las granadas i morteiradas éran tan spessas que “parecie la niebe d’Eimbierno”, scribe Semião Raposo. L’eimaige, sublime i terrible, ye un sinal que la fin staba para benir. La batalha de La Lys habie ampeçado. A partir d’eiqui, ye cun spressones apostrofadas q’el mos amostra la sue admiraçon i l sou miedo. Las eimaiges fálan-mos de l peligro, de la fin de l mundo, mas tamien de la coraige, de la rábia de las pessonas que se mátan sien rezon, de ls melhares de trúnios, de ls canhones que nun parában de rugir… Todo isso a merecer que l diário de Semião Raposo seia lido i seia lhembrado!

Edição
3615

Assinaturas MDB