A opinião de ...

La pruma braba

 
La yerba stá no culo de Maio.
Adaige mirandés
 
La lhenguaige ye própia de ls seres houmanos. Ua lhéngua ye un sistema arbitrairo de sons i de símbolos outelizado por un grupo houmano para comunicar antre eilhes, para sprimir ua eidentidade cultural i para stabelecer relaçones sociales. Todas las lhénguas son spressones d’ua cultura i todas las lhénguas son diferentes, imbora tamien todas seian parecidas. Son diferentes nos sons, na gramática, nas palabras i na strutura de l çcurso. Son armanas porque todas ténen ua gramática ounibersal, un fondo parecido que se deixa ber na capacidade que nace cun cada pessona para daprender qualquiera lhéngua.
Mas ua lhégua nun ye solo un strumento de comunicaçon. Ye tamien ua cierta forma de cumprender la rialidade i, por isso, d’ourdenar l pensamento. Esta polibalência de las lhénguas splica que cada ua deilhas apresente ua relaçon coletiva cun l mundo i puoda tornar-se no formiento d’ua cultura, costruindo un sentimiento de pertença a ua comunidade. Assi i todo, pra qu’ua lhéngua seia spresson d’ua cultura biba, ye preciso que seia strumento de comunicaçon: sien un berdadeiro uso social, la lhéngua tornarie-se mui debrebe an beículo d’ua cultura muorta.
Cumo todas las lhénguas, l mirandés tamien trasporta i dá forma a ua cultura. Las marcas que la lhéngua forma i anforma son fácelmente bisibles i reconhecidas na spresson musical, nos beiladores (pauliteiros) de Miranda, la lhiteratura oural i tradicional que nas sues múltiplas formas de spresson cunfigurórun ua forma diferente i única de ber l mundo, de l splicar i de l representar.
Por isso, l mirandés ye ua lhéngua de comunicaçon, ua lhéngua de cultura, mas ye tamien ua lhéngua de d’anraízamiento, ua beç que cunsinte que l home stableça ua comunhon cun la tierra, fazendo cun qu’este s’apropie de l mundo que l ambulbe, nomeando-lo i conhecéndo-lo.
L adaige qu’arriba ponimos zafíamos a maginar un més de maio cumo un gigante, bien cebado, cun un culo einorme, donde sálen todas las yerbas.
Las palabras cumbídan-mos a antrar nesse mundo de berdade i sien meios-termos, cun ua lhenguaige berdadeira i transpariente. I eiqui me lhembra tamien d’outros ditados que, stou cierto disso, nun serien antedidos noutro spácio que nun fusse este: “Fai l oubeilha cun l sou culo mais que l arado rabudo”. I este outro que mos lhembra tamien cumo las canhonas son amportantes pa l amanho de la tierra: “La melhor reilha ye l culo de l oubeilha”.
Ls adaiges, tal cumo las lhénguas, son ounibersales.  Mas an cada tierra donde médran, gánhan nuobas raízes, nuobas formas i, por isso, solo puoden ser antendidos drento dessa rialidade spacial i cultural. Ua lhégua nun se puode apartar d’ua cultura. La lhéngua de la Tierra de Miranda stá armanada cun esse antigo bibir an que l tiempo, antes de l’ambançon de l reloijo, staba regrado pu ls ciclos naturales. Corrie al cumpasso de las staçones, ancierto, andefinido, mas eicológico, an que l mundo era la tierra i la tierra l mundo.
Las lhénguas, tal cumo las yerbas, médran, demúdan, gránan i dan nuobas palabras i nuobas maneiras de dezir l mundo. Mas, para tanto, precísan que la tierra steia bien stercada i bien aceçunada. I tamien precísan que las raízes nun seian cortadas. Por isso, rezones de sobra ten la giente para s’agarrar a las sues raízes, als sous adaiges, a la sue lhéngua. Ua maneira de çcubrir esse camino de sabedorie, demasiado grande pa l pouco balor que quaije siempre le damos.

Edição
3474

Assinaturas MDB