A opinião de ...

La pruma braba

 
Nun deis las cousas santas als perros nien atireis las buossas perlas als cochinos que las písen cun ls pies i, atacándo-bos, bos zmenúcen.”
 
S. Mateus, 7, 6
 
 
Bistas de longe, las lhénguas aparécen-se a grandes lhagonas adonde, datrás, l’auga ferbie a cachones. An riba, ls brotes, uns aguántan mais, outros ban-se çfazendo, outros ajúntan-se uns cun ls outros, fazendo nuobas borbotas nun eiterno mobimiento que parece nun tener fin. La fuorça que l fai andar ben de drento de l’auga i ye la stória de las gientes, mas tamien de las lhénguas i de las palabras: uas ajúntan-se porque ténen sentidos ou formas eiguales, outras apártan-se an formas nuobas porque l mundo demudou i apareciu ua nuoba cousa a precisar de chamadeiro.
Las muitas bultas que las palabras ban dando criórun estes remissacos que l’eitimologie, a las bezes, ye capaç de zambaranhar, deixando ber alguns de ls caminos i carreirones por donde las palabras andórun. I cun eilhas, la stória de las pessoas, ou seia, la nuossa stória.
An tiempo de matáncias, lhembremos las palabras de San Mateus que mos diç que nun debemos dar las cousas buonas als cochinos. Ou, por outras palabras, i ua beç que Jasus Cristo falaba pa ls decípulos, eilhes nun debien parder muito tiempo cun quien nun querie oubir la palabra de Dius. Ou seia, nun debemos gastar tiempo, nien falar ou oufrecer la nuossa grácia a quien nun le sabe dar balor, nun stá purparado pa ls recebir ou nien sequiera stá anteressado neilhes.
La curjidade ye q’an spanholo tamien se diç, cun l mesmo sentido, “botar malgaridas als perros”. (Uso eiqui la forma “malgarida” cun l sentido de flor, ua palabra que, nun eijistindo an mirandés, fai todo l sentido que la báiamos agora a buscar). Para antender l dito tenemos q’ir al lhatin, pois cun el nun se quier dezir essas frolicas brancas mas si las perlas. Ye que la palabra lhatina “margarīta”, benida de l grego “margarites” (de donde ben la nuossa “margarina”, por ser amarelhada i aparecida cun las perlas), querie dezir perla i, por isso, la Vulgata diç : “Neque mittatis margaritas vestras ante porcos”.
Díga-se tamien que l’eimaige bíblica que mos apresenta ua cousa de muito balor que nunca será stimada por un bruto eignorante ye bastante mais antiga que l’Eibangelho. Podemos ancuntrá-la, por eisemplo, an Esopo i na sue conhecida fábula de “L galho i de la perla”, que diç:
“Un die, un rico pardiu ua piedra preciosa: ua perla! Mandou a todos ls criados que la buscássen, mas naide l’ancuntrou. Mandou anton que la buscássen por todo l termo, mas nada… nien sinales deilha! Assi, cun l passar de ls dies, l rico, çcunsulado, fui-se habituando a l’eideia d’haber pardido aqueilha piedra preciosa que tanto denheiro balie i q’inda tenie muito mais balor sentimental.
Uns tiempos apuis, un galho andaba a saber de comida pul chano i biu ua cousa que relhuzie al sol. Ancantado pu la lhuç, corriu a ber de quei se trataba. Mas quedou zacaçuado al ber q’era ua perla…
- Oh! Ua piedra… ye dura demais para comer i de nada me sirbe! De buona gana la trocarie por uns granicos! I, mui zgustoso, fui-se ambora an cata d’un cachico de comer no chano.”
I yá que falamos an “perlas” i “cochinos” lhémbra-me d’outra palabra que, indas que nun pareça, tamien ten a ber cun animales. Stou a falar de la forma “fígado”, ua palabra que ben de l lhatin “ficatum”, que querie dezir fígado, i que resulta de ls remanos les gustar angordar ls parros i outros animales cun figos, para que l fígado quedasse anchado. I tanto les gustaba q’até tenien un prato chamado “iecur ficatum”, ou seia, fígado cun figos. L anteressante ye que las lhénguas remánicas (mirandés i pertués fígado; spanholo, hígado; francés, foie; eitaliano, fegato…) quedórun cun la palabra “ficatum” (figo), para dezir fígado, i çquecírun “iecur”, que querie dezir fígado!

Edição
3608

Assinaturas MDB