La pruma braba
An todas las lhénguas, ls homes puoden çcubrir l sprito, l sopro, l parfume, l rastro de l polilhenguísmo oureginário.
Umberto Ecco, La Ricerca della Lingua Perfetta
L’Ouropa festeija hoije, die 26 de Setembre, l Die Ouropeu de las Lhénguas. La data naciu an 2001, un anho que fui dedicado a las lhénguas i al qual s’ajuntórun miles de pessonas de ls quarenta i siete Stados partecipantes. Ye por isso que l Cunseilho de l’Ouropa quijo cuntinar cun este die, reconhecendo assi que la dibersidade lhenguística ye un camino para melhor cumprender l outro.
Tamien an 2008, sendo presidente de la Comisson Durão Barroso i Comissário pa l Multilhenguísmo Leonard Orban, fui formada ua comisson de giente benida de l “campo de la cultura”, ancabeçada por Amin Maalouf, para acunselhar l dito Comissário an cumo l multilhenguísmo puode serbir par’un diálgo antercultural i para melhor mos cumprendermos. Las sues eideias, puostas nun pequeinho decumiento d’arrimado a trinta páginas, ténen cumo título “Un zafio saludable: de cumo la multiplicidade de lhénguas puoderie cunsolidar l’Ouropa”.
Dízen estes “sábios”, i cun rezon, que la dibersidade lhenguística, cultural, étnica ou religiosa apresenta siempre bantaiges i zbantaiges, ye ua fuonte de riquezas, mas ye tamien un manadeiro de pequeinhas guerras. Por isso, l que sabiamente hai que fazer, ye ser capaç d’oumentar las cousas buonas i anculher las cousas malas.
Ora, delantre destes zafios, hai siempre quien defenda que todos debiemos daprender ua sola lhéngua strangeira, yá seia eilha l anglés yá seia l mandarín. Mas la berdade ye que, mesmo d’un ponto de bista ounicamente eiconómico, ls países ouropeus síguen fazendo comércio subretodo uns cun ls outros. Por outro lhado, las lhénguas nun son solo eiconomie. Son tamien cultura. I ls alheçaces ouropeus son la cultura judio-greco-crestiana que se striba nas muitas lhénguas eiqui faladas. La “lhéngua de l’Ouropa” ten que ser la nuossa própia lhéngua indas qu’apuis – i eiqui póngo-me al lhado d’Amin Malouf i de todos ls outros sábios qu’assinórun l manifesto – cada un tenga outra lhéngua adotiba. Mas essa nun puode ser ua lhéngua que dapréndamos solo cumo strumento de comunicaçon. Las lhénguas son puontes i son braços abiertos a l’amisade i a la l’houmanidade. S’acreditamos que l’Ouropa ye capaç de serbir d’eisemplo, anton esse eisemplo ten que s’alheceçar n’ua eidentidade múltipla i multilhengue.
Mas ua cousa son las propuostas i outra son las políticas. Aquilho que bemos – seia a nible ouropeu seia a nible nacional – ye l zmagar de la dibersidade an nome d’un eiconomicismo ou d’ua globalizaçon que nun s’antende mui bien. Stou cierto que quien ten que çponer sabe mui bien quales son las bantaiges de la dibersidade lhenguística. L’UNESCO, por eisemplo, acaba de publicar un trabalho amostrando qu’esta pluralidade stá tamien armanada cun la biodibersidade. D’un ponto de bista mais lhenguístico Nicholas Evans, n’ua obra qu’inda nun ten muitos anhos - Palabras que muorren, n’oureginal: Dying Words. Endangered Languages and What They Have to Tell Us (2009) – amostra-mos cumo l conhecimiento d’ua sola lhéngua, cumo por eisemplo l kayardild, ua lhéngua de l’Oustrália, puode traer la lhuç subre alguns assuntos ou cuntrariar suposiçones que pensábamos séren ounibersales.
S’assi ye, porquei nas nuossas scolas ls alunos nun puoden studar mais qu’ua lhéngua, stando la segunda lhimitada a dous ou trés anhos de studo i cun poucas horas por semana? Porquei son oubrigados a studar la “lhéngua de la maiorie”, nun sendo possible formar turmas debedidas an pelo menos dues lhénguas?
Estas i muitas outras parguntas quédan sien respuosta porque ye cierto i ye berdade qu’hoije an die cualquiera un puode andar pul mundo, antrar nun restourante i pedir uas patatas frigidas ou un cacho de chicha an anglés. Mas se furmos capaç de l fazer na lhéngua dessa tierra nun quedaremos solo cun las patatas i cun la chicha. Recebiremos, stou cierto, siempre algua cousa mais, que ye aquilho que ningun denheiro de l mundo puode pagar!
