A opinião de ...

La pruma braba

“L mito ye l nada que ye todo.”
Fernando Pessoa, Ulisses

Ye de lhibros que cuntinamos a falar. Ou melhor, ye de cuntas. Ye de stórias que son, cumo se sabe, bien mais antigas que ls lhibros. Las lhénguas houmanas nacírun muito tiempo antes de la scrita, bibírun i criórun aquilho a chamamos cultura sien necidade desse strumento de fixaçon. Pénsa-se, cun las debidas dúbedas, que la lhenguaige houmana ten arrimado a cien mil anhos. Ora la lhéngua scrita mais antiga, l sumério, nun ten mais que cinco mil. Por isso, l’houmanidade bibiu ne l stado ágrafo nobenta i cinco mil anhos. I isso sien que ls nuossos antrepassados fússen capazes de trasmitir, atrabeç de las lhénguas, toda ua hardança cultural.
Naide pon an dúbeda l’amportança i l balor de l’ambençon de la scrita. Eilha troixo la possibilidade de cunserbar i de trasmitir todos ls conhecimientos. Assi i todo, la scrita tamien nun supuso ua mudança nas própias lhénguas: eilhas síguen tenendo las calactelísticas própias que tenien quando nun se screbien, demudando de la mesma maneira que quando nun habie lhibros nien dicionairos. I s’hoije an die medimos l zambulbimiento d’un paiç pu la porcentaige de pessonas “alfabetizadas”, tenemos que pensar que nien siempre fui bien assi. La cultura inca, por eisemplo, sien star stribada na scrita, fui capaç de criar un poderoso ampério, cun ua arte própia i ua arquitectura q’inda hoije an die mos deixa de boca abierta delantre de menumientos cumo ls de Machu Picchu. I ne l mundo oucidental, dues de las obras fundacionales de la nuossa cultura, l’Eilíada i l’Oudisseia, son obras ourales. Homero, ye un outor sien biougrafie, de quien Heródoto mos diç que bibiu ne l seclo IX a.C, mas outros dízen que ye de l tiempo de la Guerra de Tróia ne l seclo XII a.C. Seia cumo fur, las abinturas d’Ulisses i d’Aquiles éran tan conhecidas que chegórun até nós, traídas, oumentadas i cuntadas pu ls poetas i pu ls bardos que conhecien todos ls sous bersos de memória. Eilhas nacírun nun mundo an todo diferente de l nuosso, ne l tiempo de la palabra que l aire lhebaba i solo la memória podie cunserbar. Mas, tal cumo la scrita pouco belhiçcou la forma cumo las lhénguas demúdan, tamien buona parte de l sucesso destes lhibros ten a ber cun l fondo oural adonde se stríban. I estes beneiros prefondos lhieban-mos a las cuntas i als mitos que son berdadeiros alheçaces de la nuossa cultura.
Ye eiqui que m’ancontro cun ls lhibros adonde li alguas dessas cuntas. Mas, tal cumo Homero ye ua selombra antre la soleira de l mundo oural i de la scrita, tamien ls mitos s’ancóntran antre esses dous mundos, hoije registrados an lhibros, mas fazendo parte daquilho que nós somos, cumo pessonas andebiduales, i cumo cachicos d’ua cultura marcada i alheceçada nessas stórias i cuntas.
Ye ua cunta q’eiqui traio. La stória d’Ouropa i de Zeus. Eilha era ua mulhier mui guapa que çpertou ls amores de l rei de l Oulimpo. Segundo Homero, era filha de Fénix, antrepassado de ls fenícios, ou anton de Agenor, rei de Tiro, i por isso armana de Cadmo. Cúnta-se que l dius la biu a passear cun alguas amigas nua praia de la Fenícia i, nun rejistindo als sous ancantos, resulbiu ir a tener cun eilha çfarçado de touro. Eilha nunca tal habie bisto i, por isso, curjidosa, aprossimou-se i l touro drobou ls zinolhos i deitou-se a sous pies. Eilha chubiu nas sues cuostas i l touro caminou pul mar, antrou n’auga i nadou até Creta. Alhá chegado, l touro trasmudou-se an Zeus, dou-se a conhecer i l casal amou-se acerca d’ua fuonte i an baixo d’uas árboles que, segundo se cunta, cunserbórun para siempre la sue folhaige. Ls sous decendientes criórun l famoso lhabirinto, mas tamien las pinturas i ls palácios an ruínas adonde Sophia de Mello Breyner mos cumbida a renacer, alhi “adonde las palabras son l nome de las cousas”.
Mandado pu l pai, Cadmo fui a saber de l’armana, chamando por eilha i fazendo que las sues palabras quedássen grabadas nas peinhas, nas árboles i nas senaras dessa tierra çconhecida. I assi, Ouropa, l continiente, ganhou l nome que se cunserbou até hoije.
Ls Dicionairos Eitimológicos dízen que la palabra ben de l grego “Europe”, atrabeç de l lhatin “Europa”, l nome de l’armana de Cadmo. Mas esta possibilidade parece, hoije an die, star apartada, ganhando forma l’eideia de que tenga raízes ourientales, talbeç semíticas, na lhéngua acádia i na forma “erebu”, que quier dezir l lhugar adonde l sol muorre, ou seia, l’oucidente (< occidere, caer), ua palabra armanada cun la forma árabe que stá na raiç de l nuosso “Algarbe”. I s’assi fur, las palabras, tal cumo ls mitos, lhieban-mos i armánan-mos cun las culturas ourientales i próssimo-ourientales, adonde las nuossas raízes gánham mais sentido i mais fundura. An fin de cuntas, l’Ouropa, que ye hoije l paraíso deseado, ye debedora de l saber que mos ben dessas tierras tan próssimas i tan apartadas!

Edição
3817

Assinaturas MDB