A opinião de ...

“La lhéngua ye la casa de l ser.” Martin Heidegger, “Carta subre l houmanismo

Quei ye ua lhéngua?
Ua lhéngua ye un sistema de signos própio d’ua comunidade houmana que possibilita que ls sous membros ou falantes s’anténdan antr’eilhes. Dezde un punto de bista lhenguístico nun hai ningua difréncia clara antre aquilho que s’acostuma chamar cumo lhéngua, dialecto, fala ou outros chamadeiros. Aquilho que mais difrencia ua lhéngua d’un dialecto ye l grau de reconhecimiento oufecial ou l sou statuto decretado pul Stado ou outra forma de poder dominante.
Neste sentido, esse sistema de signos lhenguísticos ten un significado que solo puode ser decodificado ou antendido pu las pessonas que l conhécen. Mas isso nun quier dezir q’outras pessonas, que nun fálan ua lhéngua, nun anténdan muitas de las palabras ou frazes.
Antre ls muitos mitos subre las lhénguas – ou seia, eideias feitas que, cumprobadamente, nun stan ciertas – stá l’eideia de que stamos delantre d’ua lhéngua quando l falante d’outra lhéngua nun ye capaç de l’antender. I isso lhieba a q’alguns falantes quérgan ampregar formas lexicales mais ou menos rebuscadas, que júlgan solo deilhes, para probar que la sue lhéngua nun puode ser antendida por outros.
La berdade ye que l antendimiento d’ua lhéngua nun stá solo ne l “conhecimiento” de l sentido de las palabras: hai regras gramaticales, hai sons, hai spressones, hai sentidos que son própios de la comunidade de falantes i mais deficilmente antendidos por outros. An sentido cuntrairo, las lhénguas agrúpan-se ou pertenécen a “famílias lhenguísticas”. Ou seia, bénen d’ua lhéngua mais antiga – la lhéngua mai – i ténen antr’eilhas rasgos fonológicos, morfológicos i sintácticos que las armánan i possibilítan un cierto grau d’antendimiento.
Segundo l’UNESCO, an todo l mundo hai arrimado a 6.000 lhénguas − l sítio web ethnologue.com diç que son, hoije, 7,168 − ajuntadas, segundo ls lhenguístas, an 250 famílias. L número de lhénguas que cada ua ten ye bastante bariable. La chamada família nigercongolesa, africana, ye cunsiderada ua de las mais grandes, cun mais de mil lhénguas (1554 segundo l’Ethnologue). L indo-ouropeu, que ye la família adonde pertenece l lhatin i la maiorie de las lhénguas faladas n’Ouropa – nun se cunta, por eisemplo, l basco – ten arrimado a quenhientas lhénguas.
L nacimiento desta “família” haberá acuntecido hai mais ou menos 5 mil anhos i, dízen ls antendidos, qu’esse nacimiento acunteciu acerca de l Mar Negro, antre la zambucadura de l Danúbio i ls montes Ourales. L lhatin, ua de las lhénguas dessa família, solo apareciu ende pul anho 1000 a.C., nun lhugar chamado Latium, que ye donde ben l nome de la lhéngua i tamien de ls sous purmeiros habitantes, ls lhatinos. Ne l sou camino eibolutibo l lhatin fui dando nacimiento a las chamadas lhénguas latinas que fórman un continuum i stan armanadas antr’eilhas, tan próssimas que las difréncias son cunsideradas mínimas. Por isso, ye normal q’un falante de pertués antenda, até un cierto nible, outras lhénguas cumo l galhego, l mirandés, l castelhano ou l catalan.
Mas las lhénguas nun puoden solo ser cunsideradas de l punto de bista lhenguístico. Cada ua ye portadora d’ua cultura que se trasmite atrabeç de la lhéngua. Ye assi que, quando falamos de l mirandés, nun podemos çquecer ls beiladores, la lhiteratura oural, las cantigas i outra smanifesteçanes culturales que ganhórun forma grácias a la lhéngua i a la maneira de dezir este mundo. La lhéngua ye l cuoprpo d’ua cultura. I ua cultura ye ua fuorça ou ua einergie portadora de balores, de suonhos i de mitos. Por isso, quando dezimos que l mirandés ye la lhéngua de la Tierra de Miranda, nun stamos solo a dezir q’el ye falado nun cierto spácio geougráfico. Queremos tamien dezir que las manifestaçones desta lhéngua – que nun son solo “lhenguísticas” – acúpan un campo bien mais lhargo que las tierras adonde el ye falado. I isso ye ua riqueza que todos tenemos l deber d’ajudar a defender.

Edição
3931

Assinaturas MDB