A opinião de ...

La Pruma Braba

“Loubado seias miu Senhor, pu la armana lhuna i pu las streilhas que ne l cielo formeste.”
San Francisco d’Assis, Cántico de las criaturas
Por estes dies dei por mi a mirar pa la lhuna. Atrabeç d’ua ginela, alhá staba eilha, grande, redonda, guapa cumo eilha sola. Dei por mi a pensar cumo serie datrás, quando ls nuossos antrepassados mirában l cielo i s’ancuntrában cun esse cuorpo celestre, tan acerca de nós, demudando de forma de tiempos, armana i cumpanheira de la nuite.
Para San Francisco d’Assis la lhuna ye tamiien mais ua armana. Tal cumo l aire, las nubres, las tarchicas, l’auga ou la tierra, todo sirbe para mos amostrar la grandeza de Dius. Mas la lhuna, essa ye la purmeira. Agarrados a la tierra, tenemos la suorte de tener lhunas, de star ou de nacer an buona ou mala lhuna, d’andar muitas bezes na lhuna sien que, an buona berdade, alhá téngamos chegado.
Un pouco por todo l mundo, ou seia, por todas las culturas, la lhuna stá armanada cun l mistério, l ancanto, mas tamien cun l stranho ou cun l squejito. Cumo se sabe, la nuossa lhuna nun ye la única, nien sequiera la mais grande, de l sistema solar. Assi i todo, ye quaije de certeza la “purmeira”, aqueilha que dou nome als outros satélites eiguales, i ye la nuossa lhuna. Muitas lhénguas cunságran-le un die de la semana: “lunes”, an spanholo; “lundi”, an francés; “lunedi”, an eitaliano; “luni”, an romeno, pois todas eilhas fúrun a buscar la raiç eitimológica al lhatin “lunae dies”, ou seia, l die de la lhuna. I hai outras, cumo l catalan, que dízen la mesma cousa nesta mesma órden: “dilluns”, die de la lhuna.
Apuis hai outras las lhénguas, cumo l anglés, que tamien le cunsagra un die, “Monday”, mas que sacórun la sue raiç nua palabra ou nun prefixo me- que quier dezir medida. Ye la mesma ourige q’ancuntramos an formas cumo “metro” ou “medida”, i que mos diç que la nuossa lhuna fui la purmeira i ounibersal medida de l tiempo. Mas fui tamien por causa deilha que l’houmanidade se deixou caer nun de ls purmeiros anganhos, na purmeiro i grande rateira.
Indas que las fazes de la lhuna puodan ser bistas cumo ua medida ounibersal, eilhas nun tráien respuosta ningua para aquilho que l home antigo – i moderno tamien – preciza. Saber quando demúdan las staçones, tener ua maneira d’adabibar la niebe, l’auga, l friu, la calor, saber quanto tiempo queda até las sementeiras ou até las giladas. Mas esta sabedorie, possibilitada pu la çcubierta que ye la Tierra q’anda an redor de l Sol, i nó l cuntrairo, solo se tornou possible quando l’houmanidade saliu de l’ anganho que representa l’eiluson de saber.
Seia cumo fur, la lhuna tenerá siempre ls sous ancantos que ban muito par’alhá de las questones científicas. Parafrazeando Álvaro de Campos, podemos dizer q’ua lhuna chena ya tan guapa cumo la Vénus de Milho
I la berdade ye que, indas que la palabra mos benga directamente de l lhatin, podemos eiqui scarbar un cachico mais para mos ancuntramos cun la forma de l indo-ouropeu *leuksna, que quier dezir “la que relhuç”, ou tamien la raiç * leuk-, (brilhar ou relhuzir) de donde mos bénen formas cumo “lhuç” i “lhume”. Segundo l mito, nun hai cumpanhie mais leal que la branca lhuna. Por isso, era Leuco que se chamaba l amigo de Ulisses, muorto a l’antrada de las muralhas de Tróia. I Leuco ye tamien ua de las nomiadas de Hermes, l mensageiro de ls diuses, que tenie, ne ls pies, alas d’ouro, mas que ye subretodo aquel “que lhieba la lhuç”. I todo esto mos ansina la lhuna!

lhénguas que punírun al cuntrairo, como

unedi em italiano , lunes em espanhol (castelhano), luni em romeno , com inversão das palavra

Edição
3870

Assinaturas MDB