A opinião de ...

La pruma braba

Cerra puortas i postigos para que nun entre Joan Suldado.
(Cunta tradecional)
 
La cunta de Joan Suldado ye la stória d’un que stubo binte i quatro anhos a serbir l rei, nun habendo ganhado mais do que quatro panes i quatro bintenes. An ne fin desse tiempo, todo esso fui dando als probes que le salien al camino. Ora, cumo un deilhes era Cristo, quedou cun l poder mágico de fazer antrar pa l sou cerron todo l que bisse. Las abinturas ampéçan. Purmeiro, antrou nua casa adonde habie muita cousa que comer, mas naide era capaç d’antrar alhá porque salie ua alma de l outro mundo. El nun tubo miedo ningun. Antrou i buiu até que le saliu la fantasma. Zafiou-la i ajudou-la a antrar no cielo, pois cun l denheiro qu’habie na casa mandou-le rezar las missas que le pediu i inda sobrou mais para dar als probes. Mas, apuis de morrer, nun l querien aceitar nien no cielo, nien n’einfierno, nien no purcatório. No cielo, Joan nun pediu la salbaçon – para quei quiero you isso!, dixo el – n’einfierno tenien miedo porque ua beç habie ancuntrado l diabro debaixo d’ua figueira, fizo-lo saltar pa l sou cerron i dou-le uas buonas maçucadelas. Por isso, l próprio diabro dezie:
- Ye Joan Suldado! Cerrai las puortas todas!
No cielo, cun ls poderes que le habie dado Nosso Senhor, anganhou a San Pedro. Atirou cun l chapéu par’an drento de la preça de casa de l cielo i dixo assi:
- Adonde l miu chapéu fur a parar alhi m’hei-de you assentar!
Alhi parou i sentou-se an riba.
Pa ls amantes de cuntas esta ye ua stória bien conhecida de la lhiteratura oural. Oubi-la you, an 2002, an Sendin, de la boç de tie Albertina Moreno, ua grande cuntadeira. Publiquei-la i studei-la na “Revista Estudos de Literatura Oral”, de l’Ounibersidade de l’Algarbe, nº9/10, 2003-2004, pp. 7-38.
Ora, la fraze qu’arriba trascrebi, sendo sacada desta cunta, tamien se diç quando l aire ye mui fuorte i, claro, hai que cerrar puortas i postigos para qu’el nun entre. Trata-se, pois, d’ua antropomorfizaçon de l’aire qu’assi ganha forma de giente. Mas trata-se subretodo de las cadenas que dan spessura semántica i eidentitária a las palabras i las frazes qu’anriquécen la cultura mirandesa. Sien conhecer-mos la cunta, sien sabermos que Joan Suldado tamien ye l heirói capaç de bancir ls miedos deste mundo i de l outro, quedamos sien saber parte de l significado desta fraze.
Son estas mesmas cadenas qu’hoije me lhieban a pensar i a falar n’aire que, por estes dies, ten soprado cumo an sue casa, cumo se diç na Tierra de Miranda. Quando sopra muito, sínte-se an qualquiera lhado. Mas quando ye solo araige, ye no folharanço qu’el se sconde.
L folharanço, choupo ou albarino ye ua de las árboles mais grandes que s’ancontra por estas tierras, medrando junto als rigueiros ou adonde haba auga. An mirandés ancuntramos ls trés nomes, imbora se deba dezir, an buona berdade, qu’eilhes puoden nomiar spécies diferentes. “Choupo” ben de l lhatin popŭlus  i la palabra “albarino” refiere-se a la parte anferior de las fuolhas, que ye branca, deribando, por isso, de albus (branco).Quanto a folharanço, parece-me que ten claramente a ber cun las sues fuolhas, que stan siempre a mexer, sensibles a la mais pequeinha araige, tal cumo esta cunta, que me ben agora a la lhembráncia, mos ansina:
L’auga, l’aire i la bargonha éran armanas. Un die, cada ua fui pul mundo i dezírun cada ua assi. Diç l’auga:
- You, se me pardir, stou a la borda d’ua junqueira.
L l’aire diç:
- You, se me pardir, stou nun folharanço (a la punta de riba d’un albarino).
I la bargonha diç:

  • You, se me pardir, nunca mais m’ancuntrais.
Edição
3477

Assinaturas MDB