A opinião de ...

La pruma braba

Roubar a un home la sue lhenguaige an nome de la própia lhenguaige, ye por ende qu’ampéçan todos ls assassínios legales.

Roland Barthes, Mitologies

Ampeço a screbir esta crónica acabado de chegar de Braga adonde partecipei nos Colóquios d’Outonho, ourganizados pul Centro de Studos Houmanísticos de l’Ounibersidade de l Minho. L tema d’astanho era “cunflito i trauma”, i alhá se çcutiu i se falou de muitas de las guerras que, deçde l’antiguidade, fázen parte de la stória houmana.
La stória de las lhénguas ye un de ls rostros dessa stória. I esta, cumo se sabe, ye feita de guerras. L’adaige, tornado conhecido pu l lhenguista Max Weinreich, segundo l qual ua lhéngua ye un dialeto cun un eizército, amostra-mos cumo las diferéncias antre estes chamadeiros – i aquilho qu’eilhes supónen na stória de las lhénguas – stá armanado cun la fuorça, cun las lhuitas i cun las ganas poder. Las guerras son las grandes parteiras de la stória. Ora, s’hai ua guerra de las lhénguas, ye porque son faladas muitas lhénguas. Por isso, outras de las caras de la stória de l’houmanidade ten a ber cun la maneira cumo s’ourienta i s’ourientou este plurilhenguísmo. Muitas lhénguas murrírun an nome de rezones de Stado. I este lhenguicídio político nien siempre necita de guerras nien de lhuitas çclaradas. L’ounidade lhenguística cumo armana de l’ounidade nacional, própia de muitos Stados, atirou cun muitas lhénguas pa l buraco dialetal donde nunca fúrun capazes de salir.
Nun ye essa la stória de l mirandés. Mas isso nun quier dezir que l buraco para donde fui ou ten sido ampurrado nun seia bien fondo i que seia fácel de salir del. Antre muitas de las sues deficuldades – mas que ye tamien ua de las fuorças – stá l causo de s’ancuntrar ancrabado antre dues lhénguas nacionales: l spanholo i l pertués. De l outro lhado de la frunteira hai muito que l castelhano angulhiu l lhionés, ampurrado pa l buraco de la risa i de l’angraçado, cumo se puode ber nas comédias de Juan del Encina i de Lucas Fernández que, nos seclos XV i XVI, punírun l “saiagués” al serbiço de la risota i de la caçoada.
Talbeç fusse isso qu’asperában, no seclo XX, alguns gobernantes pertueses que passórun pu la Tierra de Miranda i oubírun falar mirandés. Mas assi nun fui. Angraçado ou nó, l mirandés rejistiu porque ye ua lhéngua de cultura, ua lhéngua de comunicaçon, ua lhéngua que ten ua stória que solo eilha puode i sabe cuntar.
Por isso, deste lhado de la frunteira, l glotocídio inda nun acunteciu. Mas nun hai que tapar l sol cun ningua peneira. Indas que la stória de l mirandés – subretodo la que stá mais acerca de nós – pareça ser ua gesta heiróica i eisemplar, son muitas las andeblidades, son muitos ls sinales que mos dízen que las relaçones antre las lhénguas síguen sendo antre ua lhéngua fuorte, dominadora, i outra fraca, andeble i sujeitada.
Las lhénguas son pacíficas por natureza. Mas la berdade ye que serbírun i sírben cumo ferramientas de l poder i cumo maneira d'amponer eideias ou pontos de bista. L mito de Babel, segundo l qual la pluralidade lhenguística ye un castigo i nó ua riqueza manten-se bibo. Por isso, naide stá çpuosto a deixar, boluntariamente, que la lhéngua de l outro acupe l spácio de la sue lhéngua. Ye isto la glotofagie. I la bargonha – cumo dirie l Padre Antonho Vieira – nun stá an que las lhénguas pequeinhas cóman las grandes, mas an que las grandes angúlhan las mais pequeinhas. S’assi fura, ua grande bastarie para muitas pequeinhas. Mas cumo assi nun ye, son precisas muitas para qu’ua seia grande !

Edição
3500

Assinaturas MDB