A opinião de ...

La pruma braba

Salírun, por estes dies, dues cuntas mies publicadas, dambas a dues an antologies d’outores stramuntanos. Ua fui publicada pu la Casa de Trás-ls-Montes de Lisboua i l’outra pu l’Academie de Letras de Trás-ls-Montes. Ua beç salidas, eiqui ban a quedar tamien essas cuntas para quien nun las puoda ancuntrar ne ls lhibros i las querga ler. Ampeço pu la cunta “Suonhos”, publicada pula Casa de Trás-ls-Montes.
Solo quando l martielho de piedra dou las últimas porradas contra la peinha rézia i teimosa çcansou. Tantos anhos por aqueilhas arribas, lhuitando contra todos ls einemigos, defendéndo-las de las chuzmas selbaiges, que bien merecie la glória dun menumiento. Indas que tubisse que ser el própio a grabá-lo na piedra! I assi fizo. Agradecido a Andobélico por l’haber dado la grácia de l serbir.
— Agora será para siempre! Eiqui quedará l’eimaige de la mie memória, para que ls que béngan apuis de mi, sában que nesta tierra eijistírun homes de balor.
Ampolheiradas na carapota de las arribas, quaije na raia antre las probíncias que mais tarde serien chamadas Gallaecia i Lusitania, aqueilhas habien sido quaije siempre tierras anjeitadas. Tierras de giente que medrou ne l meio de sierras i de faias, dura cumo peinhas, an cierto sentido selbaije, mas subretodo baliente i çtemida, capaç de deixar l çamarro pu la tierra, pu las piedras i puls sous que defendien. Arrinconadas ne ls sous castros, spreitando l riu que ls remanos, an honra de l dius cun esse nome, chamaran Durius, las gientes defendien-se cumo podien. A la pedrada, fazendo sues casas ne ls cerros de las peinhas ou amuralhadas cun grandes paredones, ou cun sues calçadas de piedras anterradas ne l chano, solo assi éran capazes d’aguantar. Mas cun ls remanos la rejistença nun durou muito. Eilhes traien muita giente, bien purparada pa la guerra i al fin d’algun tiempo acabórun por nun rejistir. I las lhuitas deixórun las sues marcas. Muortes, casas zbarrulhadas, cria i ganado roubados, sien falar de l pouco q’habie de comer, fusse el de caça fusse de belhotras para farina. Alguas bezes las melícias lhebórun cun eilhas la própia giente, ls mais nuobos i mais balientes, debrebe feitos de pastores an suldados. Apuis benírun las moléstias i la zangarraina que lhebórun l restro q’inda habie quedado de pie: ls mais bielhos, las lhembráncias i la sabedorie, lhebadas pu las augas de la muorte sien deixar rastros nien hardeiros. I assi quedórun calhadas i anterradas para siempre las piedras adonde stában screbidos muitos ansinamentos desses pobos i dessas gientes. Por isso, este zeinho, grabado na piedra, serie un teçtemunho quaije eiterno para quien benisse i l ancuntrasse.
Sentou-se na peinha, deixou caer la cabeça antre las manos i rezou. Andobélico fui l purmeiro a quien se derigiu. Mas nun çqueciu ningun outro nome de l panteon lhusitano: Cariocecus, dius de la guerra; Borus, dius de las augas; i tamien Atégina, diusa de l renuobo i de la bida. A todos dedicou la sue obra i a todos pediu, na sue grande houmildade, q’un die l sou zeinho fusse çcubierto, indas que fusse an suonhos, “para que ls que béngan apuis de mi, sában que nesta tierra eijistírun homes de balor” – repetiu el.
Passórun dies, anhos, seclos, i la paç chegou. Fui al poder de spada, de fierro i de braços, mas bieno. Durou tanto que la giente pensaba yá q’era eiterna. Grande fantasie i nó mais pequeinho anganho esse de pensar que l mundo ye siempre eigual i que la paç de ls homes nun ten fin.
Stamos an 409 i ls bárbaros tóman cunta de todo, sembrando de nuobo l miedo i l hourror. Cobiciadas pu ls homes, i siempre cun la preséncia de ls diuses, aqueilhas tierras i lhugares bírun ls Suebos i l sou rei, Hermérico, assujeitar toda la Gallaecia, stendendo, a pouco i pouco, l sou poder subre ua parte de la Lusitânia. Rekhila, sou filho, chega inda mais longe, purmeiro até las bordas de l Tejo, i lhougo apuis dominando Mérida i Sevilha. Requiário, l sou hardeiro, fui sembrando mais sangre i mais miedo pu las tierras i balhes até quaije la meseta de l Ebro. Apuis benírun ls Bisigodos. L sou rei, Teodorico II, ampeçou las lhuitas a partir de Toulouse para meter an órden ls Suebos. Benciu-los an Astorga, an 456, i cuntinou até Braga adonde mandou matar l rei Requiário. An seguida derigiu-se pa l sul, até Mérida, mas nó sien antes deixar las marcas de çtruiçon por todo l balhe i las arribas de l Durius. I assi, las pessonas que datrás bibien ne ls castros, adonde ls remanos las ancuntrórun, afugírun de nuobo. Desta beç la maiorie ancaminou-se pa l norte, buscando amparo i sigurança nas sierras de la Culebra, ou mesmo mais alhá, a las bordas de l Teleno i de ls Montes Aquilanos.
Ye eiqui que bibe Attiano Rufo cun toda sue família, scapada, habie giraçones, de las lhuitas i correries, d’adonde nien las arribas nien las faias éran lhugar seguro para bibir.”

Edição
3681

Assinaturas MDB