A opinião de ...

La pruma braba

Pero la duquesa le dijo que se sentase como gobernador y hablase como escudero, puesto que por entrambas cosas merecía el mismo escaño del Cid Ruy Díaz Campeador..
Miguel de Cervantes, D. Quijote de la Mancha ( XXXIII, 2ª Parte)
 
Nestes últimos tempos, quien bibe acerca de la frunteira i subretodo na Tierra de Miranda, de certeza que bai oubindo, an castelhano, las notícias que bénen de Spanha subre las eileiçones neste paiç. I ua de las palabras que nun mos scapa ye quando oubimos dezir q’este ou aquel partido precísan de tantos i tantos “escaños” para tener la maiorie ou para formar gobierno. Ua cousa que, cumo se sabe, ten sido defícil d’alcançar por tierras spanholas.
Stou cierto que pa la maiorie de ls falantes mirandeses “escaño” nun ye defícil d’antender. Diç l Dicionairo de la Real Academie Española (DRAE) que se trata de l “assento de ls parlamentairos nas cámaras” (de ls deputados, bien antendido). I nun ye defícil porque nós tamien tenemos la mesma palabra, indas que solo se tenga cunserbada cun outro sentido que, díga-se, tamien ye mais ou menos comun al spanholo. Digo mais ou menos porque, an spanholo, quier dezir, segundo l mesmo DRAE “banco pequeinho i rústico de madeira”. Mas an mirandés, cumo se sabe, nun se trata d’un banco pequeinho, mas si d’un banco bien grande i lhargo, q’aquestuma star na cozina, acerca de l lhume, cun cuostas de madeira i, a las bezes, ua traba q’abre i cerra, ne l meio, para serbir de mesa. Tamien se sabe que la palabra ye comun al pertués, na forma “escano”, ua beç que l grupo lhatino -mn - palatalizou an mirandés i nó an pertués: tenemos assi scamnu- > scanho; somnu- > suonho; domnu- < duonho i muitos outros eisemplos.
I yá que falamos no pertués lhembremos q’an muitas de las tierras que fázen frunteira cun la Tierra de Miranda hai dues palabras, “escano” i “escabel” (ou “escabelo”) que son ls chamadeiros de dous sentalhos mais ou menos eiguales. La giente d’eiqui sabe mui bien que l purmeiro ye grande, anteiro, mais bien purparado. Ye l “scanho” mirandés. L segundo ye mais pequeinho, a las bezes solo cun dues trabas, ua para se sentar i outro pa las cuostas. La forma “scabel” tamien an mirandés eijiste, indas que nun seia tan conhecida até porque solo ye usada an alguas tierras. Seia cumo fur, l que la giente talbeç nun saba ye que se trata de la mesma palabra lhatina, sendo que “scabellum” ye nien mais nien menos que l deminutibo de “scamnum”.  Ténen por isso toda la rezon an tener las dues formas para çtinguir ls dous sentalhos!
 Mas sendo l lhume – i ls seranos – un de ls lhugares mais amportantes de la casa i de la sociedade tradicional destas tierras, nada mais natural q’haba outras pieças, de cozina, adonde la giente se sentar. I cada ua cun sou chamadeiro a que cuorrespóndem formas diferentes i tamien diferentes serbinties. Las cadeiras éran ralas i stában quaije siempre nas salas – quando las habie – ou guardadas pa ls dies de mais nomiada. Nas cozinas ls scanhos i ls bancos stában quaije siempre guardados pa ls mais bielhos ou pa ls que benien de fuora. Ls ninos, esses tenien outros sentalhos, mais pequeinhos, cumo ls talhos i las tajolas. I, ua beç mais, stamos delantre de dues palabras cun la mesma raiç, mas q’agora represéntan rialidades ziguales. Estes sentalhos son dambos a dous son de madeira, mas ls talhos ténen ua forma triangular ou arrebolada i ténen solo trés patas, quaije siempre feitas de palo i, por isso, de forma tamien arredundada. Las tajolas ténen una forma quadrangular, ténen quatro patas de la mesma madeira i ne l meio de la traba adonde la giente se senta, questúman tener tamien un buraquito al cumprido que ye pa l’agarrar cun la mano.
Mas tanto “talho” i “tajola” bénen de la mesma forma lhatina “taliare” (cortar, rachar), sendo que tajola ye, tal cumo “scabel”, un deminutibo de “talho”. I assi, antes que chegue l Eimbierno, nada cumo ir purparando ls sentalhos para mos achegarmos, cada un cun l sou, als rachones!

Edição
3598

Assinaturas MDB