A opinião de ...

La pruma braba

“- Avuitor comestes, que adevinhades!”
 
Estêvão Coelho
 
Drento de cada palabra hai muitas palabras. Cada ua arrastra cun eilha ua stória que mos diç cumo demudou, mos dá cunta las sues mutaçones, de las lhuitas, de ls ancontros culturales, de las abinturas i de ls caminos que seguiu, mas tamien de las zapariçones, de ls çquecimientos i, outras bezes, de las ressurreiçones i reaparecimientos.
Se mirarmos para muitos jornales de ls nuossos dies alhá ancuntraremos muitos i muitos a oufrecer ls sous serbícios para mos ajudar a adabinar l feturo. Seia nas manos, seia nas cartas seia nas conchas de l mar, todo son maneiras de querer saber aquilho que, na berdade, stá reserbado als diuses.
Adabinar ye la possibilidade de conhecer i de dezir l feturo. Mas l’eitimologie nun deixa lhugar a dúbedas: la palabra lhatina “addivinare” ye formado pul prefixo ad-, q’andica ua direçon ou aproximaçon, la raiç “divos”, que quir dezir dius, i tamien l sufixo –inus, q’andica la pertenença ou l’ourige. Adabinar ye, por isso, an sentido eitimológico, antender l feturo, seia por práticas religiosas seia por consulta directa als diuses.
Ls remanos acreditában que ls diuses dában esse poder a alguns houmanos. Ls “arúspices” (de l eitrusco “haru”, antranhas, cun l berbo lhatino “spicio”, mirar), éran assi chamados porque mirában las antranhas de las bítimas i tamien de ls animales que sacrificában para dessa maneira poder cumprender i antender l feturo. La bielha créncia eitrusca – indas que, por cierto, mais antiga que ls própios eitruscos – chegou a la Península Eitálica i a partir dende ls remanos lhebórun-la i spargírun-la para todo l sou Ampério.
Ls “arúspices” éran assi uns “homo divinus” i, mais tarde, solo “divinus”.
An mirandés, nun conhecemos la stória de la palabra “adabinar” nien d’ “adabino” porque ls registros ourales nien siempre mos deixan ber las formas mais antigas. Assi i todo nun custa a crer que l nuosso “ababino” moderno tenga, datrás, tenido un “debino” tal cumo l ancuntramos, na forma “divino”, no spanholo de l seclo XIII. Ne ls poemas de Gonzalo de Berceo, por eisemplo na obra Gran conquista de ultramar, an finales desse seclo, yá s’usaba la forma “adevinar”.
I assi me lhembra tamien de la palabra mirandesa “dabineira” que quier dezir, an purmeiro lhugar, un páixarico q’an pertués recibe, antre outros chamadeiros, l de “nabinheira”. Nun sei de donde le ben l nome mirandés nien se tenerá ou nó algua cousa a ber cun la família eitimológica de l adabino. Ye un trabalho que queda para outros foros. Mas seia cumo fur, l’eideia que ls páixaros ténen algo de “debino” i, por isso, de adabinos, ye ua cousa que podemos ancuntrar an muitas cuntas (i créncias). De la lhabadeira, por eisemplo, tamien conhecida por “buieira”, por star siempre a mexer cun l rabo, diç-se que fui eilha q’apagou las pisasas de l burrico que lhebou la sagrada família quando fugiu pa l Eigipto, ajudándo-la assi a scapar de quien iba atrás.  De l rabo-ruço – yá por eiqui falado – se cunta que querie pegar ne l cielo cun las patas…
Al cuntrairo de la coluobra, símbolo de la tierra, las abes son símbolos de l cielo porque bólan par’el. Por isso, quien sabe se la dabineira nun será tamien un páixaro debino!
 

Edição
3632

Assinaturas MDB